De Europese Commissie stelt vijf maatregelen voor die vrijdag met de lidstaten worden besproken tijdens de informele Raad van ministers van Energie. Het zijn moeilijke tijden. Van de Leyen is er diep van overtuigd dat, als we solidair zijn, de eenheid tonen en we de vastberadenheid daarvoor hebben, de EU de economische kracht heeft en de politieke wil heeft, we deze kunnen doorkomen. De volgende maatregelen worden voorgesteld:
Besparen
De eerste is slim besparen van elektriciteit. Von der Leyen: “Wat er in de loop van de zomer is veranderd is dat we zien dat er een wereldwijde schaarste aan energie is. Dus wat we ook doen, één ding is zeker: we moeten elektriciteit besparen, maar dan wel op een slimme manier. Als je kijkt naar de kosten van elektriciteit, zijn er piekvragen. En dat is wat duur is, want in deze piekvraag komt het dure gas op de markt. Dus wat we moeten doen is de curve afvlakken en de piekvraag vermijden. We zullen een verplichte doelstelling voorstellen om het elektriciteitsverbruik tijdens de piekuren te verminderen. En we zullen zeer nauw samenwerken met de lidstaten om dit te bereiken.
Prijsplafond om kwetsbare bedrijven en consumenten te steunen
De tweede maatregel is een prijsplafond Von der Leyen: “we zullen een plafond voorstellen voor de inkomsten van bedrijven die elektriciteit produceren tegen lage kosten. De koolstofarme energiebronnen leveren in deze tijd – omdat ze lage kosten hebben maar hoge prijzen op de markt – enorme inkomsten op. Inkomsten waarmee ze nooit hebben gerekend; inkomsten waar ze nooit van hadden gedroomd; en inkomsten die ze in die mate niet kunnen herinvesteren. Deze inkomsten weerspiegelen niet hun productiekosten. Het is dus nu tijd voor de consumenten om te profiteren van de lage kosten van koolstofarme energiebronnen zoals bijvoorbeeld hernieuwbare energiebronnen. We zullen voorstellen om deze onverwachte winsten door te sluizen naar de lidstaten, zodat de lidstaten de kwetsbare huishoudens en kwetsbare bedrijven kunnen steunen.”
Solidariteitsbijdrage
De derde maatregel is dat hetzelfde geldt natuurlijk voor de onverwachte winsten van fossiele brandstofbedrijven. Ook olie- en gasmaatschappijen hebben enorme winsten gemaakt. Von der Leyen: “Daarom zullen we voorstellen dat er een solidariteitsbijdrage komt voor fossiele brandstofbedrijven. Want alle energiebronnen moeten helpen om deze crisis te boven te komen. De lidstaten zouden deze inkomsten moeten investeren om, zoals ik al zei, kwetsbare huishoudens en kwetsbare bedrijven te ondersteunen, maar ook om ze te investeren in schone energiebronnen van eigen bodem, zoals hernieuwbare energiebronnen bijvoorbeeld.”
Ondersteuning energiebedrijven
Het vierde punt is de aanpak van de energiebedrijven die moeten worden ondersteund om de volatiliteit van de markten het hoofd te kunnen bieden. Hier is het een probleem om termijnmarkten veilig te stellen. En daarvoor is liquiditeit nodig. Deze bedrijven worden momenteel gevraagd om nu onverwacht grote bedragen te verstrekken, wat niet alleen hun handelsvermogen bedreigt, maar ook de stabiliteit van de termijnmarkten. Het is een liquiditeitsprobleem. Daarom is het voorstel dat de EU helpt om de liquiditeitssteun van de lidstaten voor energiebedrijven te vergemakkelijken. Von der Leyen: “We actualiseren ons tijdelijke kader en zorgen ervoor dat staatsgaranties snel kunnen worden geleverd.
Verlagen gaskosten
Het vijfde en laatste punt: Van der Leyen: “we streven naar verlaging van de gaskosten. Daarom zullen we een prijsplafond voor Russisch gas voorstellen. Natuurlijk is het doel hier heel duidelijk. We weten allemaal dat onze sancties diep doordringen in de Russische economie, met een zware negatieve impact. Maar Poetin buffert gedeeltelijk door inkomsten uit fossiele brandstoffen. Dus hier is het doel: we moeten snijden in de inkomsten van Rusland, die Poetin gebruikt om zijn gruwelijke oorlog in Oekraïne te financieren. En nu werpt ons werk van de afgelopen maanden echt zijn vruchten af. Want aan het begin van de oorlog, als je kijkt naar het geïmporteerde gas, 40% daarvan was al heel lang Russisch gas. Vandaag zitten we nog maar op 9%.”
Energieministers aan zet
De Commissievoorstellen kunnen op weerstand stuiten bij de energieministers. Er zijn landen die een prijsplafond te risicovol vinden. Er bestaat de angst dat Rusland dan alle gas- en olie-export naar de EU stopzet. Met name Duitsland is bang dat Poetin zijn dreigement om de de zuidelijke pijpleiding te sluiten in daden omzet. Tot voor kort importeerde de EU 40 procent van het gas dat de EU uit Rusland, nu is dat nog 9 procent. Die afname komt door Russische maatregelen.