Energietransitie, woningbouw, circulaire economie en het uitbreiden van het stroomnet. Aan ambitieuze plannen geen gebrek in het Noordzeekanaalgebied (NZKG) tussen IJmuiden en Amsterdam. Maar is er wel voldoende ruimte voor al deze duurzame ambities? Deze vraag stond centraal tijdens een werkbezoek van Gedeputeerde Staten aan het havengebied.
“Kennen jullie SimCity? Eigenlijk spelen we hier elke dag dat spel”, omschreef Dorine Bosman, Chief Investment Officer van de Port of Amsterdam, de vele uitdagingen in het NZKG en verder in het NZKG. Want hoe gaan we zo goed mogelijk om met de schaarse ruimte die we hebben, vroeg ook gedeputeerde Rosan Kocken (Circulaire economie & Zeehavens) zich af. “We staan aan de vooravond van een hele grote puzzel in de havens. Nieuwe energie, circulaire bedrijvigheid, maar ook wonen, mobiliteit en natuur zoeken een plek in deze gebieden vol industrie en havenactiviteiten. Door hier te varen en te praten met gemeenten en bedrijven, wordt de puzzel direct tastbaar.”
Economie versus wonen
Dat bleek ook tijdens de presentatie van de gemeente Zaanstad in het monumentale pakhuis De Vrede in de Achtersluispolder. Het omliggende gebied herbergt momenteel zo’n 400 bedrijven, van kantoren tot zware industrie. Gezamenlijk zijn deze bedrijven goed voor 3.500 banen. De gemeente wil de polder omvormen tot een woon-werkgebied met hoogwaardig openbaar vervoer. “Er spelen echter veel ontwikkelingen die ruimte vragen en het nemen van beslissingen moeilijk maken”, schetste wethouder Wessel Breunesse. “Moet dit gebied ‘economisch’ blijven of gaan we dit combineren met wonen? En is dat te combineren met de milieuruimte die sommige bedrijven in de omgeving nodig hebben? Dat zijn echte dilemma’s.”
De gemeente Zaanstad ligt prachtig tussen natuurgebieden, maar hierdoor is uitbreiden naar buiten toe niet mogelijk. Ruimtegebrek is dan ook een groot obstakel. De gemeente is inmiddels een haalbaarheidsonderzoek gestart om de toekomst van de Achtersluispolder scherp te krijgen. Belangrijkste vraagstuk: hoe gaat de gemeente om met de bestaande bedrijven in het gebied? Het uitplaatsen van bedrijven is lastig, omdat de ruimte op andere bedrijventerreinen schaars is. “Veel gemeenten willen woningen in dit soort transformatiegebieden, maar niemand wil de bedrijven”, erkende ook gedeputeerde Ilse Zaal (Economie). “We moeten daarom regionaal en bovenregionaal afstemmen waar bedrijvigheid een plek krijgt. Dit soort ruimte is in de provincie echter lastig te vinden. Deze puzzel moeten we dus samen leggen. Juist ook met de ondernemers.” De GS-leden benadrukten dan ook dat plannen een lange adem vragen. Cees Loggen (Bouwen & Wonen): “2050 lijkt ver weg, maar 27 jaar is in de politieke wereld zo voorbij.”
Biodiesel als lichtend voorbeeld
Speerpunt in het Noordzeekanaalgebied is de transformatie naar nieuwe energie zoals waterstof en ruimte voor circulaire bedrijvigheid. Al varend door het surrealistische en indrukwekkende landschap van enorme opslagloodsen, vrachtschepen en stapels containers is de energietransitie en de circulaire economie hier en daar goed zichtbaar. Zo liggen op de OBA-terminal de bekende kolenbergen zij aan zij met materialen als schroot en mineralen. En op de grote industrieterreinen draaien meerdere windmolens.
Steeds meer bedrijven ontwikkelen dan ook plannen om van fossiele brandstoffen over te stappen op duurzame alternatieven en energievoorziening. Met biodieselfabriek Argent Energy als lichtend voorbeeld. Sinds 2018 is het bedrijf, naast locaties in Engeland en Schotland, ook gevestigd in het Westelijk Havengebied in Amsterdam. “Een heel interessant en relatief nieuw bedrijf in deze haven”, aldus Ingrid Post, programmadirecteur Energietransitie in het Noordzeekanaalgebied. “Ze produceren biobrandstoffen, gemaakt van bestaande en plantaardige vetten en oliën uit organisch afval. Dit zorgt niet alleen voor minder CO2-uitstoot, maar ook voor een nieuwe vorm van bedrijvigheid die veel potentie heeft.“
Uitstootvrij en circulair
Het gebruik van biodiesel leidt volgens directeur Erik Rietkerk tot zo’n 90% minder CO2-uitstoot dan het winnen en produceren van conventionele diesel. Uiteindelijk wil het bedrijf naar een 100% uitstootvrije productie, onder meer door het zelf produceren van waterstof. Daarnaast is Argent Energy druk bezig met het opschalen van de productiecapaciteit van de fabriek naar zo’n 540.000 ton biodiesel per jaar. Daarvoor zijn onder meer nieuwe tankopslagfaciliteiten, aanlegsteigers en laad- en loskades voor binnenschepen, kustvaarders en zeeschepen nodig. Mooie, duurzame plannen die onder meer een goede infrastructuur, een betrouwbaar elektriciteitsnet én opgeleid personeel vragen. Stuk voor stuk uitdagingen die het bedrijf zelf oppakt, zo zag ook gedeputeerde Kocken: “De aanpak van Argent Energy is fascinerend. Ze werken vrijwel 100% circulair en willen ook 100% uitstootvrij worden. Ze werken zonder subsidies en pakken op een inventieve manier met AEB hun energietoevoer aan, waardoor zij in de toekomst niet afhankelijk zijn van het elektriciteitsnet. Ook leiden zij hun eigen personeel op om in de toekomst niet in de problemen te komen.”
