AMSTERDAM – Maandagavond 15 januari vond in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam een discussie plaats over de toekomst van Schiphol. De nadruk lag daarbij op de impact van vliegtuiggeluid op het omringende gebied. In de gesprekken over kansen en problemen werd één ding duidelijk: een genuanceerd breed maatschappelijk debat blijft niet alleen nodig en gewenst, maar kan van Schiphol zelfs internationaal een interessante ‘showcase’ maken.
De avond opende met presentaties van Kees Christiaanse, stedenbouwkundige, en Jaap Modder, adviseur en onderzoeker op het gebied van ruimtelijke ordening en stedenbouw.
Aansluitend vonden twee tafelgesprekken plaats met onder andere Maurits Schaafsma, senior urban planner bij Schiphol, Adam Elzakalai, wethouder Economie, Schiphol en Cultuur van de gemeente Haarlemmermeer en Jasper Faber, manager economics bij CE Delft. Centraal punt: kan Schiphol nog groeien, en zo ja, hoe en waar?
Aangepaste stedenbouwkundige plannen
Tien jaar lang deed Kees Christiaanse onderzoek naar geluid en verstedelijking, rond acht Europese luchthavens, van Schiphol Airport, Zürich, Frankfurt tot München, London Heathrow, Parijs Charles de Gaulles en Madrid. Hij komt tot de conclusie dat steden geluidscontouren – afgebakende gebieden, rond de start- en landingsbanen, waarin geluidsimpact van vliegtuigen onvermijdelijk is – het beste niet op voorhand als iets negatiefs moeten beschouwen, maar er goed aan doen om te kijken hoe zij die ruimte juist effectief kunnen benutten in stedenbouwkundige plannen.
Christiaanse pleit vooral voor een verantwoorde stedelijke ontwikkeling. Bij voorkeur blijven, naar zijn mening, de geluidscontouren (deels) onbebouwde ‘groene’ zones, die op uiteenlopende manieren aantrekkelijk kunnen worden gemaakt voor de directe omgeving.
Christiaanse: “Golfbanen in de buurt van luchthavens bijvoorbeeld blijken heel populair bij bestuurders in de luchtvaart. Ook bij Schiphol is er één. Die golfbanen geven het gebied meerwaarde door de culturele binding. Die groene zones bieden kansen voor een sociaaleconomische en culturele synergie van de luchthaven met het omringende gebied.”
Nauwkeurige modellen
Uiteraard is Schiphol niet de enige luchthaven met problemen – die zich onder andere uiten in de vorm van bewonersprotesten. Zürich, dat maar zeer beperkt ruimte heeft voor de aanvliegroutes, kampt met nog veel grotere problemen. En hoewel de bewoners er gelaten op reageren, spant London Heathrow qua geluidoverlast in Europa de absolute kroon. Vliegtuigen scheren er laag over een enorm uitgestrekt stedelijk gebied. De inspanningen daar zijn erop gericht om het geluid te concentreren in corridors.
In Zürich is inmiddels een pilot gestart met driedimensionale modellen waarin de precieze effecten gemeten worden van verschillende typen vliegtuigen, motoren en toerentallen. Samen met technologische innovaties van de vliegtuigen zelf – stillere vliegtuigen – bieden dergelijke modellen kansen.
“Die modellen kunnen verder worden geperfectioneerd, door invoering van uiteenlopende regelgeving en andere data, waardoor ook per locatie de optimale economische functies exact kunnen worden berekend.”
Iets soortgelijks zou ook voor Schiphol uitkomst kunnen bieden. Van groot belang vindt Christiaanse dat er bijvoorbeeld op provinciaal niveau masterplannen voor de ruimtelijke ordening worden gemaakt, waardoor niet langer vooral gemeenten bepalen waar er precies wordt gebouwd.
Belang van een open discussie
Adam Elzakalai, wethouder Economie en Schiphol, deelt met Christiaanse zijn optimistische insteek. Ook hij houdt graag vooral oog voor de positieve kanten van Schiphol, zonder af te doen aan de problemen voor omwonenden.
Adam Elzakalai: “Schiphol ligt nu eenmaal in stedelijk gebied. Haarlemmermeer is al 101 jaar getrouwd met de luchthaven. Het is spannend, maar we zijn er tot nu toe altijd uitgekomen. Schiphol biedt veel kansen voor bedrijvigheid en werkgelegenheid. We moeten het niet gaan hebben over stoppen met vliegen.”
Volgens hem is het van het allergrootste belang dat er een open discussie gevoerd blijft worden met alle betrokkenen – overheid, bedrijven en omwonenden, die samen aan de Alders-tafel polderen over de toekomst van Schiphol. Een unicum in Europa. Er moet naar zijn mening alleen wel een discussie van de toekomst worden gevoerd.
Ook de sluiting van de Buitenveldertbaan, die de meeste hinder voor de omgeving oplevert, is voor hem geen optie.
Alternatieven
Andere mogelijke oplossingen die de revue passeren, zijn vermindering en/of gedeeltelijke verplaatsing van de zogenoemde ‘pretvluchten’ (vakantievluchten) naar Lelystad of Eindhoven. Economisch belangrijkere vluchten kunnen daardoor op Schiphol blijven. Tot nu toe worden vliegreizen niet belast met accijns of BTW, en juist dat bepaalt de enorme groei van vliegreizen. Door de pretvluchten duurder te maken kunnen treinreizen – bijvoorbeeld met de hogesnelheidstrein – ook op korte termijn voor toeristen een aantrekkelijk alternatief gaan vormen. Schiphol moet dat afdwingen, aldus Jasper Faber.
Elzakalai vult aan: “De vraagstukken zijn heel groot. Als we daarop samen antwoorden weten de formuleren, kan Schiphol internationaal zelfs een showcase worden.”
