Frank Brandsen. Beeld Ontwikkelingsbedrijf NHN
Maak kennis met New Energy Coalition – de dynamische stichting die samen met vele partners samenwerkt om de energietransitie in Nederland en op Europees niveau te versnellen. Met een focus op het creëren van een nieuw energiesysteem en het promoten van nieuwe energiedragers, werkt het team van Frank Brandsen en Thijs Pennink in Noord-Holland hard om de energietransitie te versnellen en regionale economische welvaart te bevorderen. Hun doel? Het stimuleren van investeringen in duurzame energiesystemen, zodat we allemaal kunnen bijdragen aan een groenere toekomst. Frank Brandsen, programmamanager voor het waterstof- en innovatieprogramma in Noord-Holland en Thijs Pennink, strategisch adviseur van de organisatie in Noord-Holland, leggen uit hoe ze precies aan het werk gaan en waarvoor ze momenteel op hun puntje van hun stoel zitten.
Hoe gaat New Energy Coalition te werk bij het identificeren van potentiële partners en samenwerkingsverbanden in de duurzame energiesector?
Thijs: “Het is belangrijk om eerst breder te kijken. We moeten op voorhand goed formuleren wat de regionale opgaven precies zijn. Het is niet zo dat we zomaar even wat projecten opstarten. We gaan op zoek naar kansen en opportuniteiten voor veranderingen binnen het energiesysteem en daarbij betrekken we partijen die hier ook een rol in kunnen vervullen. Dit is voor een stukje altijd de overheid, maar ook private bedrijven kunnen een rol spelen. Op die manier bouwen we partnerships en coalities op.”
Frank: “We kijken eerst naar het energievraagstuk van een gebied of de innovatievraag van de ondernemer en zoeken samen naar een oplossing. We willen dat een oplossing duurzaam en bestendig is. Daarna kijken we wat we eruit kunnen leren en of we deze oplossing ook kunnen gebruiken voor projecten of ondernemers elders in ons werkgebied.
We kunnen vaak ook partijen helpen die vastlopen in hun energieprojecten. Dit kunnen gemeenten, private partijen of individuele ondernemers zijn. Wij zoeken dan naar een andere aanpak of weten ze te verbinden met de juiste kennispartijen. Zo ontstaat er interactie tussen het werk dat wij dagelijks doen en de partijen waarmee we samenwerken. Het delen van kennis en ervaringen kan ook anderen weer inspiratie geven om zelf een transitie te starten of een innovatie te ontwikkelen.”
Thijs Pennink
Welke samenwerking was volgens jullie een succes?
Thijs: “Als er überhaupt een goede samenwerking tot stand komt, kan dat vaak al een succes genoemd worden. We streven er altijd naar om een samenwerking aan een concrete energieopgave of aan een innovatie te koppelen. Een coalitie bouwen bij een opgave is de eerste stap. De investering, het bouwen van het project of het laten werken van een innovatie is uiteindelijk het eindresultaat van een eerste succes: het samenbrengen van partijen.”
Frank: “Ik zal een voorbeeld geven. We zijn al een vijftal jaar bezig aan een samenwerking om de keten op stand te brengen van het opwekken van groene energie, het maken van waterstof en het doorbrengen naar de mobiliteitssector. Dat heet het Duwaal-programma. Het eerste project in dit programma gaat nu echt gebouwd worden. De waterstofwindmolen in Wieringermeer en waterstofleidingen naar de snelweg zullen via een tankstation waterstof leveren aan vrachtwagens. In Alkmaar levert het NXT tankstation van GP Groot sinds kort waterstof. Ook dat is een resultaat van het Duwaal-programma. In dit Duwaal programma draait het dus om de juiste samenwerking en om het ondersteunen van ondernemers, zoals het bedrijf HYGRO.
Een tweede voorbeeld is InVesta, een expertisecentrum voor groen gas. We hebben dit met een aantal partners opgezet. De eerste ondernemingen zijn daar nu hun installaties aan het bouwen om groen gas of waterstof te produceren. Zo wordt er groen gas gemaakt uit tuinbouwafval, worden algen gekweekt met de CO2 van een vergister en wordt geëxperimenteerd met de verwerking van zeewier naar waterstof. Er wordt nu dus in verschillende gebieden in Noord-Holland Noord geïnvesteerd en gebouwd. Dat zijn echt mooie prestaties, want dit zijn uiteindelijk de resultaten van een samenwerking.”
Om nog even terug te komen op het project Duwaal: welke impact zal dit project volgens jullie hebben op de energietransitie in Nederland en internationaal?
Frank: “Je ziet dat je met één waterstofwindmolen al 60 tot 70 vrachtwagens permanent kan voorzien van waterstof. Dat concept werkt dus. Als je nu eens 10 molens zou bouwen, dan heb je ineens al 600 tot 700 vrachtwagens. Dit gaat over lokaal geproduceerde waterstof. Met de impact van dit project, en als ze dit ook op andere plekken in Europa zouden doen, kun je een heel netwerk ontwikkelen van lokaal geproduceerde waterstof voor de transportsector. Hoe lokaler je energie kan opwekken en afzetten, des te efficiënter het systeem. Ook in Den Helder en Alkmaar werken we aan korte ketens van lokale waterstof naar gebruik in vrachtwagens of schepen.”
Thijs: “Waar het nu nog beperkend is voor vrachtwagens, is waterstof best interessant voor alles wat langdurig zwaar transport is. Dit zou ook impact kunnen hebben op de agrarische sector in onze regio. Daar zijn we trouwens ook mee bezig via het programma ‘FieldLab Waterstof in de agrisector’. Dit project doen we samen met Greenport NHN, LTO en diverse ondernemers en het onderwijs in de regio. Tractoren en machines in de bouw moeten van de diesel af als brandstof. We denken dat dit dus heel goed met waterstof zou kunnen.”
Frank: “Ook dus voor de scheepvaart. Alles wat op het Noord-Hollands kanaal, in havens of dicht bij de kust vaart, zou op waterstof kunnen. De rode lijn van ons verhaal is dat je in ketens moet werken: een keten van opwekking tot afgifte. Als je die keten rond hebt, maak je impact. Niet alleen energetisch, maar ook economisch.”
Wat is een grote uitdaging bij het versnellen van de energietransitie en hoe pakken jullie deze aan?
Thijs en Frank samen: “Regelgeving, draagvlak en geld.”
Thijs: “We hebben er eigenlijk geen pasklaar antwoord op want we ontdekken in de loop van projecten waar we tegenaan lopen, zowel op vlak van regelgeving als financiering. Dat is een zoektocht en daar trekken we nauw op met partijen die investeringen moeten doen. Omdat dit voor elke project anders is, kijken we hoe we dit naar de toekomst toe algemener kunnen maken zodat ook andere initiatieven en projecten daar voordeel uit kunnen halen.”
Frank: “Soms is er helemaal nog geen regelgeving. Dan kijken we waar er eerder al een alternatieve oplossing werd bedacht. Zo werken we bijvoorbeeld ook samen met Alliander, met omgevingsdiensten of met de gemeente voor een vergunningverlening. Een andere uitdaging binnen de energiewereld is de concurrentie met het fossiele energiesysteem, gebaseerd op olie en gas. Daar moeten we vanaf, maar we willen als maatschappij eigenlijk niet dat het groene alternatief veel duurder wordt. We moeten die projecten dus ook financieel ondersteunen. Dat doen we vaak door het aantrekken van Europese en nationale subsidies. Zo hebben we het project POCITYF in Alkmaar, een Europees project, waar we best veel geld uit konden halen voor het verduurzamen van Ijsbaan de Meent en het bijbehorende sportcomplex in Alkmaar, met zonnepanelen, batterijen en warmtepompen en andere innovaties. Een belangrijke rol van onze organisatie is dan ook scherp te zijn op kansen voor Nederlands en Europese subsidies en partijen ook te helpen deze binnen te halen.”
Wat is jullie visie op de toekomst van de duurzame energiesector en hoe kan New Energy Coalition hieraan bijdragen?
Thijs: “Men moet inzien dat we nog maar aan het begin staan van een lange transitie naar een andere energievoorziening en energiesysteem. Er ligt nog een lang traject voor ons om zaken die we nu bedenken ook geïmplementeerd en werkend te krijgen. Ondertussen is de druk ook ontzettend groot want er zijn internationale afspraken gemaakt over het realisatie tempo. Tegen 2030 moet er bijvoorbeeld een behoorlijke C02-reductie plaatsvinden. We hebben haast om voor een heel groot gebied – on ons geval Noord-Holland Noord – plannen maken, investeringen voor elkaar krijgen en de ruimte creëren om die investeringen ook echt te kunnen doen. Uitdagingen genoeg voor de komende jaren.”
Frank: “Daarnaast moeten we kijken hoe we voldoende draagvlak bij het publiek en de bewoners kunnen krijgen. Er gaan bijvoorbeeld ook projecten daadwerkelijk gebouwd worden die we nu nog niet kennen zoals grote batterijen, electrolysers en er zullen nieuwe energieleidingen worden aangelegd. Veiligheidsaspecten en draagvlak bij bewoners zullen heel erg bepalend worden. We staan pas aan het begin. Mensen zien zonnepanelen en denken dat we al ver in de transitie zitten, maar dit is nog maar een druppel.”
Tot slot, is er momenteel een project of samenwerking waar jullie in het bijzonder enthousiast over zijn?
Thijs: “Als je bij alle projecten stilstaat, bestaande uit ruim 30 projecten, dan word je van alle projecten wel enthousiast. Ik denk dat het enthousiasme vooral zit in het samenwerken voor een hoger doel. Vooral in de energietransitie is het belangrijk om te zien dat mensen enthousiast zijn om zelf bezig te zijn en zelf ook kansen te zien. Dat vind ik in alle projecten wel gelden en dat maakt mij enthousiast omdat uiteindelijk het draagvlak heel belangrijk is. We zien dat steeds meer bedrijven en mensen in beweging komen. Een gebied waar ik heel enthousiast over word, is de Wieringermeer. Daar hebben we afgelopen 15 tot 20 jaar best wel energie-intensieve bedrijven zien landen en er wordt nu heel hard gewerkt om het energiesysteem te verduurzamen en gereed te maken voor de toekomst. Dat gaat ook lukken en daar word ik ontzettend enthousiast over.”
Frank: “Het meest enthousiast ben ik over de regio Alkmaar en de projecten op het bedrijventerrein de Boekelermeer. Daar is een aantal projecten gaande die allemaal te maken hebben met transitie: waterstofproductie en -gebruik, energy hubs, innovatie projecten. We zijn bezig met een Europese aanvraag om een grote som geld te krijgen zodat we een grote strik kunnen leggen om de samenwerking. Als we de subsidie krijgen, kunnen we met de betrokken partijen miljoenen euro’s aan investeringen doen en de transitie écht versnellen. Dat zou wel een kroon op ons werk betekenen. Dat toont aan dat Europa ons werk ziet en het onze partnerships interessant genoeg vindt om ons financieel te steunen. Dat gaat over jarenlang samenwerken met alle partijen en uiteindelijk zie je dat iedereen enthousiast wordt om dat project ook tot Europese standaard te brengen. Dat vind ik zelf wel echt tof.”
