Foto: Ronald Tilleman
De huizenprijzen in de hoofdstad gaan door het plafond, het EMA-personeel kunnen we de schuld niet geven. Dat kiest namelijk vaker voor Den Haag als woonplaats dan Amsterdam. Opvallend: ook Alkmaar en omstreken scoren goed bij de uit Londen overgekomen medewerkers van het Europese Geneesmiddelenbureau. Wat zegt dit over de kansen voor andere steden en regio’s om ook uit de Brexit-ruif te eten? Wat kun je als gemeente of regio zelf doen? Waronne Sint van Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord en Sven Bertens van vastgoedadviseur JLL geven tips.
‘Amsterdam maakt grote Brexit-klapper door binnenhalen Europees Geneesmiddelenbureau’ schreven we op 20 november 2017. Liefst 19 lidstaten en steden hadden een poging gedaan om het agentschap, dat verantwoordelijk is voor de toelating van medicijnen op de Europese markt, binnen hun landgrenzen te halen. Zij lonkten daarmee naar de komst van de naar verwachting bijna 900 hooggeschoolde en goed verdienende werknemers van EMA, maar ook naar de bijna 40.000 bezoekers die het bureau jaarlijks trekt (met versnaperingen en overnachtingen).
Amsterdam won, maar die hooggeschoolde en goed verdienende werknemers kiezen niet voor wonen in de Nederlandse hoofdstad, blijkt uit een rapportage van de gemeente Amsterdam over de woonplaatsen van de eerste lichting EMA-medewerkers. Van de 67 medewerkers die de oversteek van Londen naar Nederland inmiddels hebben gemaakt, wonen er slechts twaalf in de hoofdstad. Den Haag blijkt populair met vijftien medewerkers binnen de gemeente, gevolgd door Alkmaar met zeven en Amstelveen met vijf. In totaal wonen 43 medewerkers verspreid over de provincie Noord-Holland.
Europese school
De komst van EMA-personeel naar Alkmaar en kleinere kernen als Broek op Langedijk en Koedijk houdt verband met de aanwezigheid van een Europese school in Bergen, vertelt Waronne Sint, projectleider public affairs bij het Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord (NHN). Die Europese school staat daar vanwege een ander Europese instelling: het Joint Research Centre in Petten. ‘Kinderen van medewerkers van Europese instellingen krijgen op een Europese school gratis onderwijs aangeboden, deels in de eigen taal.’ Naast Bergen heeft alleen Den Haag een Europese school, wat deels de keuze verklaart van veel EMA-personeel voor de Hofstad als woonplaats.
Stop klein denken
Amsterdam moet het doen met internationale scholen zonder Europees label. En die internationale scholen zitten ook nog vaak aan de grenzen van hun capaciteit, weet Sven Bertens, Head of Research & Strategy bij internationaal vastgoedadviseur JLL. ‘Tel daarbij op dat de Amsterdamse huizenmarkt ook niet heel erg toegankelijk is en de keuze van een EMA-gezin voor een stad als Den Haag is snel gemaakt. Den Haag heeft de goede faciliteiten en het woon- en leefklimaat is van hoge kwaliteit. ‘In Nederland zijn we geneigd klein te denken. Je moet op de fiets naar je werk kunnen. Deze mensen zijn Londen gewend en maken geen onderscheid in een wereld binnen en de wereld buiten de Ringweg A10. Stop met klein denken.’ Sterker: volgens Bertens zoekt EMA-personeel huisvesting binnen een straal van een uur tot anderhalf uur rond Amsterdam.
Welcomeema.com
Die straal van maximaal anderhalf uur reizen rond Amsterdam betekent dat veel andere regio’s en gemeenten ook koopkrachtige EMA-publiek en personeel van andere Brexit-bedrijven kunnen aantrekken. Alleen het hebben van een Europese school is niet genoeg, benadrukt Waronne Sint van Ontwikkelingsbedrijf NHN, dat onder de noemer ‘Welcomeema.com’ een actieve campagne voerde om EMA-personeel naar de provincie te krijgen. Het begon wel met een belletje van de directeur van de Europese school in Bergen, nog voor duidelijk was dat EMA daadwerkelijk naar de Zuidas zou komen. De schooldirecteur wilde graag kinderen van EMA-medewerkers onderbrengen in zijn school, mocht de beslissing in de richting van Amsterdam vallen, maar alleen als de regio ook meehielp duidelijk te maken dat het in Noord-Holland mooi wonen en recreëren is en dat er ook werk is voor partners.
Werk voor partners
Zo gezegd zo gedaan. Naast de site, die in allerijl werd klaargezet en live ging op het moment dat het EMA-besluit viel, is NHN een voorlichtingscampagne gestart richting gemeenten en makelaars die werden aangespoord (een deel van) hun informatievoorziening ook in het Engels aan te bieden. NHN is nu bezig met een inventarisatie van internationale banen in de regio voor de veelal de partners van het EMA-personeel. Die zijn er volop: in de offshore, bij zaadverdelingsbedrijven, bij ECN of de Nuclear Research & consultancy Group (NRG), beiden in Petten. Sint benadrukt dat het nooit de bedoeling is geweest om alle EMA-werknemers in de hoofdstad te huisvesten. Volgens haar is er een goede samenwerking tussen de Amsterdam en Noord-Holland Noord, dat als omliggende regio in de projectgroep zit die het stadsbestuur van Amsterdam heeft opgetuigd. De projectgroep heeft als doel om de EMA-werknemers te begeleiden en is één van de beloftes in de bid waarmee Nederland en Amsterdam EMA binnenhaalde.
OV moet supergoed zijn
Het is wachten op een nieuwe ronde personeel dat uit Londen overkomt en een plek zoekt om te wonen. Sven Bertens van JLL denkt dat in beginsel de hele Randstad kan profiteren, zolang de faciliteiten maar goed zijn. Naast internationale scholen gaat het hierbij vooral om openbaar vervoersvoorzieningen. ‘OV moet supergoed zijn. Deze mensen zijn Londen gewend en vaak niet gewend met de auto te reizen. Op dat vlak hebben we in Nederland nog wel wat te leren. Het openbaar vervoer in de Randstad is van hoge kwaliteit, maar de Randstad functioneert nog niet als metropool. Op veel plekken ben je nog afhankelijk van de auto. Het overgrote deel van de verkeersbewegingen gaat nog met de auto.’
Het EMA-kantoor huist nu nog op een voorlopige locatie bij station Sloterdijk en verkast straks naar de Zuidas: perfect met het OV-bereikbare plekken. ‘Het merendeel van het EMA-personeel zal de auto willen laten staan. De nieuwbouw heeft ook nauwelijks autoparkeerplaatsen.’
Steek je nek uit
Je mag als gemeente of regio best je nek uitsteken om het toekomstige EMA-personeel en personeel van andere Brexit-bedrijven of de bedrijven zelf naar jouw gemeente of regio te halen, benadrukt Bertens. ‘Nederland is heel passief geweest na bekend werd dat het VK uit de EU zou stappen, terwijl de Fransen bovenop bedrijven doken die een mogelijk vertrek uit het VK overwogen. Laat zien wat je waard bent. Werk op regionale schaal samen aan goede voorzieningen. Of leer van Amsterdam: het kantoor op de Zuidas kon niet op tijd gereed zijn, maar ze boden een goede tijdelijke oplossing als overbrugging. Zo’n bedrijf en de werknemers willen ontzorgd worden.’