Dat zijn persoonlijke onderzoeksbeurzen voor getalenteerde wetenschappers. Met de beurzen, van bij elkaar twee miljoen euro, zoeken zij nieuwe oplossingen voor onder meer hartinfarcten, hartfalen en hartritmestoornissen.
Het gaat om de onderzoekers Louis Handoko, Monika Gladka, Henk-Jan Mutsaerts, Thijs van Mens, Annette Neele en Harsha Devalla. Hieronder een korte samenvatting van de onderzoeken.
Kan de leeftijd van je hersenvaten voorspellen of je cognitieve problemen krijgt?
Kan je met kunstmatige intelligentie en een MRI die de doorbloeding van de hersenen meet, bepalen of hersenvaten snel of langzaam verouderen? Dit gaat arts en hersenonderzoeker Henk-Jan Mutsaerts onderzoeken.
Daarbij kijkt hij ook of de biologische leeftijd van de hersenvaten verschilt tussen mannen en vrouwen, en tussen mensen met verschillende etnische achtergronden. Henk-Jan wil met deze “hersenvaatleeftijd†voorspellen of mensen problemen kunnen krijgen bij het opnemen, verwerken en onthouden van informatie. Ook gaat hij onderzoeken of deze leeftijd afhankelijk is van risicofactoren voor hart- en vaatziekten en of deze leeftijd risicofactoren voor dementie beïnvloedt.
Hartinfarct voorkomen met antibiotica?
Thijs van Mens onderzoekt de ziekte APS (antifosfolipiden syndroom). Bij patiënten met APS vergist het afweersysteem zich: afweercellen vallen lichaamseigen eiwitten aan. Dit kan onder meer leiden tot een herseninfarct of hartinfarct. De ziekte komt vooral voor bij jonge vrouwen, en heeft een enorme impact op hun leven. Artsen weten niet hoe ze de ziekte kunnen voorkomen of genezen.
Tot nu toe is onbekend hoe APS ontstaat, maar Van Mens denkt dat de darmen een grote rol spelen. Bij APS-patiënten gaat daar iets fout: je immuunsysteem reageert op eiwitten in bepaalde bacteriën en valt vervolgens de lichaamseigen eiwitten aan. Van Mens: ‘Ik ga onderzoeken bij welke bacteriën het afweersysteem in de fout gaat. Als we dat weten, kunnen we deze bacteriën proberen uit te schakelen. We halen dan hopelijk het startsignaal voor de ziekte weg. Dat zou geweldige mogelijkheden bieden voor het voorkomen én genezen van deze jonge vrouwen.’
De pacemaker-cellen van het hart blijvend genezen
Onderzoeker Harsha Devalla wil de komende jaren een belangrijke stap zetten in de genezing van hartritmestoornissen. Ze onderzoekt of ze de cellen die de hartslag beginnen, de zogenaamde pacemakercellen, kan laten groeien in het laboratorium. Als deze cellen niet goed werken ontstaan hartritmestoornissen, die levensbedreigend kunnen zijn.
Devalla doet onderzoek met stamcellen: cellen die nog kunnen uitgroeien tot verschillende soorten weefsel. Haar doel is dat patiënten met ernstige hartritmestoornissen uiteindelijk een nieuw, gezond stukje hartspier krijgen, waarna het hart weer helemaal zelfstandig klopt.
Slagaderverkalking verminderen door omzetten ‘schakelaar’ in afweercellen
De komende drie jaar staan voor onderzoeker Annette Neele in het teken van een speciale cel: de macrofaag. Dat is een cel van onze afweer, die veel verschillende taken heeft.
‘De cel kan van functie veranderen,’ legt Neele uit. ‘Dat maakt hem zo interessant. We denken dat het een cel is waar de sleutel ligt om slagaderverkalking te verminderen, en zo hart- en herseninfarcten te voorkomen.’
Om de cel gericht te kunnen bijsturen, moeten we hem eerst nog beter leren kennen. En dat is precies wat Neele gaat doen. Ze gaat op zoek naar een ‘moleculaire schakelaar’, waarmee de macrofaag kan worden omgezet van een variant die slagaderverkalking verergert, naar een variant die juist tegen de verkalking strijdt.
Minder hartfalen door meer energie voor het hart?
Cardioloog Louis Handoko wil met bestaande medicijnen de energiefabriekjes van hartspiercellen (mitochondriën) beter laten werken. Hartspiercellen krijgen daardoor meer energie, wat het hart hopelijk minder verkrampt maakt bij hartfalen door een stijf hart.
Deze vorm van hartfalen komt vaak voor bij vrouwen. Handoko gaat nauwkeurig bestuderen of deze behandeling werkt met een speciale MRI en door de druk in het hart tijdens inspanning te meten.
Het hart beschermen tegen schade na een hartinfarct
Bij een hartinfarct gaan veel hartspiercellen verloren, die het hart niet kan vervangen met nieuwe gezonde hartcellen. Hierdoor pompt het hart minder goed en kan hartfalen ontstaan. Moleculair bioloog Monika Gladka heeft ontdekt dat een bepaald eiwit het hart mogelijk kan beschermen na een hartinfarct.
Ze gaat onderzoeken hoe ze dit eiwit kan stimuleren en of dit leidt tot minder hartschade. Met haar onderzoek wil ze bijdragen aan nieuwe geneesmiddelen die het hart kunnen beschermen na een hartinfarct.
Over de Dekkerbeurzen
De Dekkerbeurzen worden dit jaar voor de 34e keer toegekend. Ze zijn vernoemd naar dr. E. Dekker, oud-directeur van de Hartstichting. Hij was in Nederland de initiator van de burgerhulpverlening bij een hartstilstand. Dekkerbeurzen zijn persoonsgebonden beurzen voor talentvolle hart- en vaatonderzoekers in verschillende stadia van hun carrière.
De Hartstichting kreeg dit jaar 66 aanvragen. Tien onderzoekers krijgen de felbegeerde beurs. Zes van hen zijn verbonden aan het Amsterdam UMC. Met de beurzen stelt de Hartstichting de onderzoekers in staat om een volgende stap in hun carrière als onderzoeker te maken. De Dekkerbeurs helpt hen een eigen onderzoekslijn op te zetten en uit te bouwen.
Sneller oplossingen voor patiënten
De toegekende Dekkerbeurzen dragen bij aan de missie van de Hartstichting om hart- en vaatziekten te voorkomen en mensen met hart- en vaatziekten langer te laten leven, in betere gezondheid.
Veel van de onderzoeken gaan over thema’s die tot belangrijkste prioriteiten zijn gekozen door patiënten, artsen en wetenschappers. Het gaat bijvoorbeeld om betere behandeling en blijvende genezing van hartritmestoornissen en hartfalen. Dankzij de Dekkerbeurzen gaat de zoektocht naar oplossingen sneller, nu én in de toekomst.